Letonya’nın ekonomik görünümü ve yatırım imkanları
Ekonomik veriler (2016)
Para birimi : Avro
GSMH : 24.4 milyar Avro
Kişi başına GSYH : 12.033 Avro
Büyüme : % 2,7
Asgari ücret : 360 Avro
Enflasyon (HICP) : % 0,2
Uluslararası rezervler (Avro milyar): 3.2
Dış borç (%GSYH): 138
Kamu borcu (% GSYH) : 36.4
İşsizlik oranı : % 9.6
İşgücü/sektör : Hizmet (%38,7), Sanayi (% 13,8), Ulaşım (% 9,6), İnşaat (% 8,3), Eğitim (% 9,6), Tarım (% 7,5), Sağlık(% 5,9), Kamu Yönetimi ve Savunma (% 6,6)
Emeklilik yaşı : 62
Cari hesap dengesi(%GSYH) : -0.7
İhracat : 10,4 milyar Avro (tahmini)
İhracat kalemleri : Ağaç ürünleri, petrol yağları, ilaçlar, alkollü içkiler, makine ve aksamı, kimyasallar, mineraller
İhracat ortakları : Litvanya(% 18,4),Estonya (% 11,7), Rusya (% 10,8) Almanya (% 6,9) Polonya (% 6,4), İsveç (% 5,5)
İthalat : 12,5 milyar Avro (tahmini)
İthalat kalemleri : Petrol yağları, Makine ve teçhizat, mineraller, ulaşım ekipmanı,
metaller
İthalat ortakları : Litvanya (% 17,7), Polonya (% 11,2), Almanya (% 11,2), Rusya (% 8,1), Estonya (% 7,7)
Letonya, 9 Temmuz 2013 tarihinde Brüksel’de gerçekleştirilen AB Ekonomik ve Mali İşler Konseyi’nde (ECOFIN) alınan karar çerçevesinde, 1 Ocak 2014 tarihi itibarıyla Avro bölgesinin 18. üyesi olmuştur. Avro’ya geçiş her ne kadar Letonya’nın AB ülkeleriyle dış ticaretine önemli bir ivme kazandırmışsa da RF, Belarus ve diğer Orta Asya Cumhuriyetleri hâlen Letonya ekonomisi açısından önemli bir ihracat pazarı ve ithalat kaynağıdır.
2014 yılının ilk sekiz ayı itibariyle Letonya’da, bütçe açığı GSYİH’nın % 1’ine tekabül eden 223,8 milyon Avro, cari açık ise 224 milyon Avro olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, 2014 yılı Mayıs ayı itibariyle Letonya Bankası (Merkez Bankası) net döviz rezervleri 2,7 milyar Avro’ya ulaşmıştır.
Hükümetin 2014’ü Avro’ya geçiş yılı olarak belirlemesi nedeniyle daha sıkı maliye politikasına devam etmek zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Sözkonusu mali politikalar makro ekonomik değerlerde kendini göstermiş ve ülke ekonomisini iyileştirmiş olmakla birlikte, ülkedeki yoksulluğun ve dışarıya göçün artmasını engelleyememiştir.
İşsizlik oranı 2011 yılı itibariyle % 13 iken, 2012’de % 10,5’a, 2013’de % 9,8’e ve 2014 Ağustos ayı itibariyle % 8,4’e düşmüştür. Genç yetişkinler (15-24 yaş arası) arasında işsizlik oranı % 23,2 civarındadır. Esasen, işsizlik oranlarındaki düşüş istihdamdaki artıştan değil, dışarıya göçün artmasından kaynaklanmaktadır. Nüfustaki ve dolayısıyla işgücündeki azalma, uzun dönem ekonomik canlılığın önündeki en önemli tehdit olmaya devam etmektedir.
Doğrudan yabancı yatırımlar ekonomik kalkınmada önemli rol oynamaktadır. 2013 yılı sonu itibariyle Letonya’ya 608 milyon Avro tutarında doğrudan yabancı yatırım gerçekleşmiştir. Sözkonusu yatırımlarda ilk sırayı, toplam 208 milyon Avro’yla İsveç, RF ve ABD kaynaklı mali ve sigorta sektöründeki yabancı yatırımlar almıştır.
Hükümet yabancı yatırımcıyı teşvik edecek önlemler almaya devam etmektedir. Bu bağlamda, iş kurmaya ilişkin bürokratik işlemler azaltılmış, yatırım ve vergi mevzuatı gözden geçirilmiş, ayrıca AB pazarı ile bütünleşmeyi sağlayacak önlemler alınmıştır.
Küresel ekonomik krizden en ağır etkilenen ülkelerin başında gelen Letonya’da ekonomiyi istikrara kavuşturmak için 2008 yılında başlatılan IMF ve AB yardım programları 2011 sonu itibarıyla başarıyla tamamlanmıştır. Hükümet, bu programların yerine, yeni ve ihtiyati kredi anlaşmaları yapmak yönünde bir irade göstermemiş ve IMF’e olan borcunu vadesinden önce 2012 yılı sonunda tamamen ödemiştir. Letonya’nın son yıllarda kaydettiği büyüme oranı ve ekonomik performansı IMF tarafından başarı örneği olarak değerlendirilmektedir.
Letonya’nın OECD’ye katılım müzakerelerine ilişkin yol haritasının OECD Konseyi’nin 15 Ekim 2013 tarihli toplantısında kabul edilmiştir. Bu karar sonucunda, Letonya’nın OECD’ye katılım süreci resmen başlamıştır. Letonya 2 Haziran 2016 tarihinde katılım protokolünü imzalamış, bu protokolün Saeima (parlamento) tarafından 16 Haziran 2016 tarihinde onaylanmasını takiben OECD’nin 35.üyesi olmuştur.
Letonya’daki vergi oranları AB ülkeleri arasında en düşük düzeydedir. Letonya ayrıca yabancı dil (İngilizce, Rusça, Almanca) yetenekleri gelişmiş, Avrupa’nın iş yapma ahlakını benimsemiş nitelikli işgücüne sahiptir.
Letonya’nın gelişmiş liman, deniz ulaştırma, demiryolları ve kara yolu bağlantıları vardır. Ayrıca, Rusya’nın petrol ve doğalgazını boru hatlarıyla Baltık Denizi’ne taşımaktadır. Hükümet Riga’nın bölgede ulaştırma ve enerji kavşağı olması için yoğun çaba sarfetmektedir.
Letonya’da çeşitli iş kurma imkanları mevcuttur. En yaygın olan yöntem mevcut bir işletmenin satın alınmasıdır. Yabancı işletmelerin Letonya’da şirket ortaklığına gitmesi veya yabancı firma temsilciliği açması da mümkündür. İş kurma işlemleri avukatlar yoluyla yapılmakta olup, muhatap yerel makam Ticari İşletme Kayıt İdaresidir (Commercial Register) (http://www.ur.gov.lv).
Yabancı yatırımcının ilgisini çekmesi arzu edilen başlıca sektörler ulaştırma, altyapı, gıda, kerestecilik, makine mühendisliği ve ilaç sanayidir. Yabancı Yatırımcı Konseyi ile Yatırım ve Kalkınma Ajansı (http://www.liaa.gov.lv/en) ülkedeki yeni iş olanakları hakkında yabancı yatırımcılara bilgi sağlamaktadır.
